Şizofrenide Ruhsal Toplumsal Risk Etmenleri Üzerine Eleştirel Bir Gözden Geçirme

Bu yazıda şizofreni ortaya çıkmadan önce varolan ve bozukluğu etkilediği çeşitli güvenilir çalışmalar- la gösterilmiş bazı çevresel risk etmenlerinin önemi ve risk etmenlerinin bozukluğu yordamadaki gücü ele alınmaktadır. Risk etmeni, hastalık öncesi mev- cut olan ve hastalığın ortaya çıkışını etkileyen nite- likteki belirleyiciler olarak tanımlanmaktadır (Fletcher ve Fletcher 2005). Herhangi bir hastalık için risk etmeninin anlamlılık düzeyi, hastalığın yaygınlığı ve hastalık ile risk etmeni ilişkisinin gücüne bağlıdır. Örneğin şizofreni hastası bireyin birinci derecede akrabalarında şizofreni görülme riskinin 10 misli artmış olmasına rağmen hastaların çoğunun birinci derece akrabalarında şizofreni görülmemektedir (Chang ve ark. 2002). Bu durum bozukluğun toplumdaki yaygınlığının ve yeni vaka görülme hızının görece düşük olmasındandır (Weiser ve ark. 2005). Bir risk göstergesi hastalık ihtimalinin arttığına işaret eden fakat kendisi doğrudan hastalık oluşumunu etkilemeyen bir nite- likte olabilir. Örneğin alkol tüketimi kronik akciğer hastalığı ile bağıntılı olduğu halde sigara kul- lanımının etkisi kontrol edildiğinde bu bağıntı ortadan kalkmaktadır (Cohen ve ark. 1980). Bu sonuç alkol tüketiminin sonraki kronik akciğer hastalığı ile bağıntılı olduğu halde bağıntının ikinci bir değişkenle belirlendiğini ve ilişkinin nedensel olamayacağını göstermektedir. Bu yazıda şizofrenide önemli olduğu gösterilen bütün çevre- sel risk etmenleri tek tek ele alınmamaktadır.